Paṭṭhāna

Bộ Vị trí

13. Hậu sanh duyên

Niddesa
Pacchājātapaccayoti Hậu sanh duyên
Pacchājātā cittacetasikā dhammā purejātassa imassa kāyassa pacchājātapaccayena paccayo. Các pháp tâm và sở hữu tâm sanh sau trợ cho thân này sanh trước bằng hậu sanh duyên.
Pañhāvāra
pacchājātapaccayo Hậu sanh duyên
425. Kusalo dhammo abyākatassa dhammassa pacchājātapaccayena paccayo – pacchājātā kusalā khandhā purejātassa imassa kāyassa pacchājātapaccayena paccayo. (1) [559] Pháp thiện trợ pháp vô ký bằng Hậu sanh duyên, chỉ có hậu sanh như là uẩn thiện trợ thân này sanh trước bằng hậu sanh duyên.
Akusalo dhammo abyākatassa dhammassa pacchājātapaccayena paccayo – pacchājātā akusalā khandhā purejātassa imassa kāyassa pacchājātapaccayena paccayo. (1) [560] Pháp bất thiện trợ pháp vô ký bằng Hậu sanh duyên, chỉ có hậu sanh như là uẩn bất thiện trợ thân này sanh trước bằng hậu sanh duyên.
Abyākato dhammo abyākatassa dhammassa pacchājātapaccayena paccayo – pacchājātā vipākābyākatā kiriyābyākatā khandhā purejātassa imassa kāyassa pacchājātapaccayena paccayo. (1) [561] Pháp vô ký trợ pháp vô ký bằng Hậu sanh duyên, chỉ có hậu sanh như là các uẩn vô ký quả vô ký tố trợ thân này sanh trước bằng hậu sanh duyên.

↑ đầu trang

Saṅkhyāvāro
Pacchājātasabhāgaṃ
469. Pacchājātapaccayā vippayutte tīṇi, atthiyā tīṇi, avigate tīṇi. (3) [646] trong bất tương ưng từ hậu sanh duyên có ba cách; trong hiện hữu - ba cách; trong bất ly - ba cách.
Pacchājātaghaṭanā (1)
470. Pacchājāta-vippayutta-atthi-avigatanti tīṇi. Hậu sanh, bất tương ưng, hiện hữu, bất ly, có ba cách.

↑ đầu trang

Hậu sanh duyên

Là mãnh lực trợ giúp, ủng hộ bằng cách sanh sau. Như nhà cửa được trang hoàng tươm tất vì sắp đến ngày tết. Ngày tết sẽ diễn ra là nguyên nhân (năng) trợ duyên cho việc trang hoàng nhà cửa (sở).

Pacchā jāyatīti = pacchājāto: sanh sau gọi là hậu sanh.
Pacchājāto ca so paccayo cāti = pacchājātapaccayo: sanh sau và làm duyên, đó gọi là Hậu sanh duyên.
Pacchājāto hutvā upakārako dhammo = pacchājātapaccayo: Sanh sau mà ủng hộ pháp sanh trước, như thế gọi là Hậu sanh duyên.

Chú giải:
Các pháp tâm và tâm sở sanh sau, nghĩa là các sát na tâm pháp sẽ tiếp nối sanh sau làm điều kiện duy trì sắc thân đã sanh không hư hoại bằng mãnh lực hậu sanh duyên.
Cũng có nghĩa là nhãn thức giới sẽ sanh, trợ cho sắc nhãn vật sanh trước; nhĩ thức giới sẽ sanh, trợ cho sắc nhĩ vật sanh trước; Tỷ thức giới sẽ sanh, trợ cho sắc tỷ vật sanh trước; Thiệt thức giới sẽ sanh, trợ cho sắc thiệt vật sanh trước, Thân thức giới sẽ sanh trợ cho sắc thân vật sanh trước; Ý giới và ý thức giới sẽ sanh, trợ cho sắc ý vật sanh trước … bằng mãnh lực hậu sanh duyên.

↑ đầu trang

Hậu Sanh Duyên

Pacchājātapaccaya

Ý nghĩa duyên:

Hậu sanh nghĩa là sanh sau.
Hậu sanh duyên tức là pháp duyên có năng sẽ sanh sau sau ủng hộ cho sở là pháp sanh trước trước, cho được duy trì.
Hậu sanh duyên là pháp duyên danh trợ sắc, tức là những sát na tâm sanh sau sau sẽ hỗ trợ các bọn sắc đã sanh trước trước đó. Nên biết rằng, sắc pháp có tuổi thọ dài hơn tâm pháp 17 sát na đại, nghĩa là tâm sanh diệt 17 lần thì sắc pháp mới sanh diệt 1 lần. Như vậy thì một bọn sắc khi sanh lên phải nhờ các tâm sanh sau đó ủng hộ cho còn tồn tại đủ tuổi thọ, gọi mãnh lực ủng hộ ấy là hậu sanh duyên.

Chi pháp tổng quát:

Năng duyên : 117 tâm + 52 Sở hữu (trừ 4 quả vô sắc và tất cả tâm tục sinh) là tâm sanh sau sau trong cõi ngũ uẩn.
Sở duyên : sát na trụ của 4 loại sắc pháp như bọn sắc nghiệp, sắc tâm, sắc quí tiết, sắc vật thực.
Địch duyên : 121 tâm + 52 Sở hữu tất cả trong thời tái tục và thời bình nhật, sắc ngoại; sắc nghiệp vô tưởng; sát na sanh của 5 loại sắc pháp là sắc tâm, sắc nghiệp tái tục, sắc vật thực, sắc quí tiết, sắc nghiệp bình nhật.

Nhận xét duyên:

Trạng thái duyên : năng duyên sanh sau.
Giống duyên : giống hậu sanh.
Thời duyên : thời hiện tại.
Mãnh lực : ủng hộ.

Câu yếu tri:

Hậu sanh duyên nói theo tam đề thiện có 3 câu là:
  1. Pháp thiện trợ pháp vô ký bằng hậu sanh duyên
    (kusalo dhammo abyākatassa dhammassa pacchājātā-paccayena paccayo).
    Như là uẩn thiện sẽ sanh, tức là sanh sau hỗ trợ cho thân sắc sanh trước trong vòng 16 sát na tâm.
    Chi pháp : 37 tâm thiện + 38 Sở hữu sẽ sanh sau → 4 loại sắc thời trụ đã sanh trước.
    Xảy ra trong thời bình nhật, cõi ngũ uẩn, 4 phàm và 7 thánh hữu học, có trong lộ tâm đổng lực thiện.
  2. Pháp bất thiện trợ pháp vô ký bằng hậu sanh duyên
    (akusalo dhammo abyākatassa dhammassa pacchājātāpacca-yena paccayo).
    Như là uẩn bất thiện sẽ sanh sau hỗ trợ cho thân sắc sanh trước được tồn tại trong vòng 16 sát na.
    Chi pháp : 12 tâm bất thiện + 27 Sở hữu sẽ sanh → 4 loại sắc pháp thời trụ đã sanh trước.
    Xảy ra trong thời bình nhật, cõi ngũ uẩn, 4 phàm và 3 quả hữu học, lộ tâm có đổng lực bất thiện.
  3. Pháp vô ký trợ pháp vô ký bằng hậu sanh duyên
    (abyākato dhammo abyākatassa dhammassa pacchājātāpacca-yena paccayo).
    Như là tâm vô ký quả và vô ký tố sẽ sanh sau ủng hộ thân sắc sanh trước đó bằng mãnh lực hậu sanh duyên.
    Chi pháp : 48 tâm quả , 20 tâm tố, + 38 Sở hữu → 4 loại sắc pháp thời trụ.
    Xảy ra trong thời bình nhật, cõi ngũ uẩn, 4 phàm và 4 thánh quả, tất cả lộ tâm.


Hiệp lực (sabhāga):

Hậu sanh duyên chỉ có 3 duyên hiệp lực là:
  1. Hậu sanh bất tương ưng duyên, hiệp lực 3 câu.
  2. Hậu sanh hiện hữu duyên, hiệp lực 3 câu.
  3. Hậu sanh bất ly duyên, hiệp lực 3 câu.


Hiệp lực câu yếu tri như sau:
  1. “Hậu sanh duyên – thiện trợ vô ký” có 3 duyên hiệp lực:

    1. Hậu sanh bất tương ưng duyên : 37 + 38 → sắc pháp trụ.
    2. Hậu sanh hiện hữu duyên : 37 + 38 → sắc pháp trụ.
    3. Hậu sanh bất ly duyên : 37 + 38 → sắc pháp trụ.

  2. “Hậu sanh duyên – bất thiện trợ vô ký” có 3 duyên hiệp lực :

    1. Hậu sanh bất tương ưng duyên : 12 + 27 → sắc pháp trụ.
    2. Hậu sanh hiện hữu duyên : 12 + 27 → sắc pháp trụ.
    3. Hậu sanh bất ly duyên : 12 + 27 → sắc pháp trụ.

  3. “Hậu sanh duyên – vô ký trợ vô ký” có 3 duyên hiệp lực:

    1. Hậu sanh bất tương ưng duyên : 68 vô ký + 38 Sở hữu → sắc pháp trụ.
    2. Hậu sanh hiện hữu duyên : 68 vô ký + 38 Sở hữu → sắc pháp trụ.
    3. Hậu sanh bất ly duyên : 68 vô ký + 38 Sở hữu → sắc pháp trụ.

Tấu hợp (ghaṭanā):

Hậu sanh duyên tấu hợp chỉ có 1 cách là linh tinh tấu hợp (pakiṇṇakaghaṭanā) :

Với chi pháp là 117 tâm + 52 Sở hữu (trừ 4 quả vô sắc) → sắc pháp thời trụ.

Có 4 duyên tấu hợp trong chi pháp nầy là
  1. hậu sanh duyên,
  2. hậu sanh bất tương ưng duyên,
  3. hậu sanh hiện hữu duyên,
  4. hậu sanh bất ly duyên;
Được 3 câu là
  1. vô ký trợ vô ký,
  2. thiện trợ vô ký,
  3. bất thiện trợ vô ký.


hocdetu.wordpress.com
← Cảnh tiền sanh duyên || [24] || [27] || Trùng dụng duyên →

↑ đầu trang

Tài Liệu

Upload Tài Liệu


24 Duyên
chia thành 52 Duyên
27 Duyên Học
25 Duyên Trùng
52 Duyên
chia theo 9 Giống

Duyên khởi
(Duyên sinh)
Ghi âm: Panhavāro
Ngài SN Goenka tụng đọc
Ghi âm: Niddeso
Giọng Miến & Thái

A Tỳ Đàm
Zoom với Trung
Tài liệu
pdf / web
Paṭṭhāna
Sư Sán Nhiên


© patthana.com